Thoái hoá khớp – Nguyên nhân, các giai đoạn và cách phòng ngừa thoái hoá khớp

Thoái hoá khớp (còn gọi là viêm xương khớp do thoái hoá) là một bệnh mãn tính về xương khớp đặc trưng bởi tình trạng tổn thương sụn, xương dưới sụn và giảm thiểu chất lượng dịch khớp. Khi xuất hiện tình trạng thoái hoá, sụn dưới khớp bị bào mòn, xù xì, thậm chí nặng hơn có thể trơ ra đầu xương dưới sụn. Vùng xương dưới sụn cũng thay đổi cấu trúc dẫn đến các phản ứng tạo chất gây viêm, xuất hiện các triệu chứng như đau, sưng tấy.

Nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa khớp là tuổi tác, tuổi càng cao thì tình trạng thoái hoá càng nặng. Ngoài ra, một số yếu tố thuận lợi dẫn đến tăng tình trạng thoái hóa khớp như: béo phì, di truyền, bệnh gout …. Ngoài ra, thoái hoá khớp còn có thể là hậu quả của các bệnh khớp như nhiễm trùng khớp, viêm khớp dạng thấp hay có tiền sử chấn thương xương khớp trước đây.

Theo Kellgren và Lawrence, thoái hoá khớp được chia thành 4 giai đoạn, trong đó giai đoạn IV là nghiêm trọng nhất.

Giai đoạn 1 thường không có triệu chứng rõ ràng, rất dễ nhầm với các bệnh đau nhức xương thông thường. Thoái hoá khớp thường bắt đầu ở khớp gối, tuy nhiên, tùy từng người bệnh sẽ có biểu hiện bất thường ở các khớp khác nhau. Trong giai đoạn này, người bệnh vẫn có thể đi lại, sinh hoạt bình thường, chỉ trong trường hợp vận động nhiều, đứng lên ngồi xuống liên tục (hoặc vận động các khớp khác liên tục) mới cảm thấy đau. Trên phim chụp X-Quang chưa phát hiện tổn thương bất thường.

Các triệu chứng đau nhẹ dần xuất hiện

Trong giai đoạn II, người bệnh dần cảm nhận rõ ràng hơn các triệu chứng của thoái hoá khớp. Lớp sụn tại khớp chưa bị tổn thương nhiều, bao hoạt dịch vẫn hoạt động bình thường nên các khớp vẫn được bôi trơn và hoạt động ổn định. Tuy nhiên, các gai xương nhỏ bắt đầu hình thành. Khi vận động, các gai xương này sẽ chạm vào mô trong khớp, dẫn đến người bệnh cảm thấy đau khi vận động nhiều. Khi thời tiết trở lạnh hay mới ngủ dậy các khớp cũng đau và cứng hơn. Trên phim chụp X-Quang có thể thấy sụn khớp đã bắt đầu hao mòn đi, khe khớp hẹp hơn và xuất hiện hình ảnh gai .

Tổn thương thoái hoá khớp rõ nét và tiến triển nhanh

Tới giai đoạn 3, những tổn thương thoái hoá bắt đầu phát triển mạnh. Người bệnh cảm thấy rõ ràng các cơn đau, cứng khớp hay khó chịu trong vận động hàng ngày như: sinh hoạt, tập thể dục – thể thao…Sụn khớp bị bào mòn và vỡ ra. Xương dưới sụn dày lên ra bên ngoài, u thành cục. Các mô khớp viêm, có thể tiết ra chất lỏng hoạt dịch gây viêm, sưng gọi là viêm bao hoạt dịch . Trên hình ảnh X-Quang thấy khe khớp hẹp rõ, nhiều gai xương kích thước vừa, lớp sụn khớp bị bào mòn nhiều.

Đây là giai đoạn thoái hóa khớp nặng:

Đây là giai đoạn viêm khớp nghiêm trọng nhất. Các triệu chứng xuất hiện rõ ràng. Người bệnh cứng khớp, viêm, đau nhức dẫn đến hạn chế vận động, di chuyển khó khăn. Trên hình ảnh X-Quang thấy khe khớp hẹp nhiều, gai xương kích thước lớn, các đầu xương khớp bị bào mòn hoàn toàn hoặc chỉ còn lại rất ít. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tàn phế.

Các biện pháp phòng ngừa thoái hóa khớp như sau:

• Duy trì cân nặng lý tưởng để hạn chế trọng lượng của cơ thể gia tăng áp lực lên hệ thống dây chằng và xương khớp. Áp dụng các biện pháp giảm cân khoa học nếu cần.
• Vận động đúng tư thế. Tăng cường luyện tập thể dục thể thao  để tăng cường sự dẻo dai và chắc khỏe của xương.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học bị  : Hạn chế đồ chiên xào rán, thực phẩm có chỉ số đường huyết cao. Tăng cường bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho xương, sụn khớp nhằm thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào, ngăn ngừa quá trình thoái hoá xảy ra.
• Ngay khi xuất hiện các triệu chứng thoái hoá khớp ở giai đoạn sớm, cần tiến thành thăm khám để có phác đồ điều trị thích hợp.

Thoái hóa khớp là một quá trình lão hoá tự nhiên theo tuổi tác. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể kéo dài thời gian thoái hoá và làm giảm mức độ nặng của bệnh, hạn chế tối đa những hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra.