Bệnh đột quỵ- Dấu hiệu cảnh báo trước 1 ngày, cách sử lý khi có dấu hiệu, cách phòng tránh.

Đột quỵ có thể nhận biết từ sớm không?

Đột quỵ thường khởi phát đột ngột, tuy nhiên các dấu hiệu trước khi đột quỵ có thể khởi phát từ sớm. Trên thực tế, có khoảng 43% người bệnh khởi phát cơn đột quỵ nhỏ ( cơn thiếu máu não thoáng qua TIA) trước khi bị đột quỵ nghiêm trọng một tuần. Theo đó, các dấu hiệu nghi ngờ cơn TIA như đau đầu , tê bì, ngứa râm ran…, người bệnh nên sớm đến bệnh viện để được thăm khám và dự phòng bệnh kịp thời. Đây chính là cơ hội giúp ngăn chặn khởi phát đột quỵ nghiêm trọng đe dọa tính mạng của người bệnh.

Ngoài ra, các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ cũng có thể xảy ra trước cơn đột quỵ không lâu, bao gồm các biểu hiện đặc thù dưới đây là người bệnh không nên bỏ qua.

Các dấu hiệu trước khi đột quỵ nguy hiểm cần lưu ý

Các dấu hiệu hay biểu hiện trước khi bị đột quỵ có thể được nhận biết từ sớm thông qua quy tắc FAST , cụ thể như sau:

• F (face: gương mặt): Gương mặt có hiện tượng yếu liệt, mất cân đối, chảy xệ, cười lệch một bên mặt.
• A (arm: tay): Gặp khó khăn trong việc cử động tay (bao gồm cả chân) hoặc yếu liệt một bên của cơ thể là triệu chứng trước khi bị đột quỵ phổ biến. Người xung quanh có thể kiểm chứng bằng cách yêu cầu người bệnh giơ cùng lúc hai cánh tay. Nếu người bệnh gặp khó khăn khi nâng hai tay qua đầu cùng lúc thì có thể đang có nguy cơ cao khởi phát đột quỵ trong thời gian gần.
• S (speech: giọng nói): Đột ngột thay đổi giọng nói hoặc nói dính chữ, nói ngọng có thể là dấu hiệu trước khi đột quỵ. Người thân có thể yêu cầu người bệnh nói câu nói đơn giản, quen thuộc để kiểm chứng hiện tượng này.
• T (time: thời gian): Cuối cùng, khi một người xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ thì cần được đưa đến bệnh viện thăm khám càng sớm càng tốt. Người bệnh đột quỵ cần được điều trị bằng các phương pháp phù hợp để hạn chế tổn thương, tăng khả năng hồi phục sức khỏe tối ưu.

Những dấu hiệu trước khi bị đột quỵ khác có thể xảy ra mà mỗi người cần quan tâm để sớm có biện pháp xử trí bao gồm:

• Đau đầu dữ dội , đột ngột
• Chóng mặt , mất thăng bằng và giảm khả năng phối hợp
• Thay đổi hoặc suy giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt
• Suy giảm nhận thức, gặp khó khăn trong việc xử lý thông tin cơ bản

Dấu hiệu đột quỵ có thể cảnh báo trước bao nhiêu ngày?

1. Có biết được triệu chứng đột quỵ trước 1 ngày không?

Trong một số trường hợp, có thể nhận biết triệu chứng của đột quỵ trước một ngày hay nhiều giờ thông qua quy tắc FAST. Khi đó, người bệnh cần được cấp cứu y tế càng sớm càng tốt để bảo vệ tính mạng và các chức năng thần kinh quan trọng trong cơ thể.

2. Có dấu hiệu đột quỵ trước 1 tuần không?

Như đã nói, trước một tuần hay trước nhiều ngày khởi phát đột quỵ nghiêm trọng, người bệnh có thể xuất hiện các biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) như tê yếu một bên tay / chân, đau đầu dữ dội, chóng mặt, giảm thị lực, khó nói…. Những dấu hiệu trước khi đột quỵ hay dấu hiệu cảnh báo đột quỵ này có thể xảy ra duy nhất một lần hoặc lặp lại nhiều lần với mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Nhận biết trước các dấu hiệu đột quỵ là cơ hội giúp chủ động đưa người bệnh đi khám, cứu sống và bảo toàn tối đa chức năng thần kinh và tính mạng của người bệnh.

3. Có dấu hiệu đột quỵ trước 30 ngày không?

Trong một số trường hợp, dấu hiệu trước khi đột quỵ có thể xuất hiện từ rất sớm (30 ngày hoặc lâu hơn). Tuy nhiên, các biểu hiện trước khi đột quỵ này thường không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với vấn đề sức khỏe thông thường khiến nhiều người chủ quan bỏ qua cơ hội được cứu chữa.

Như vậy, tùy trường hợp, các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có thể xảy ra trước khi khởi phát đột quỵ nghiêm trọng khoảng vài giờ, một ngày, một tuần, thậm chí là một tháng hoặc lâu hơn. Thời điểm khởi phát đột quỵ sau khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo thường khó được xác định chính xác. Điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng bệnh, các bệnh nền, sức khỏe tổng thể, thói quen sinh hoạt của người bệnh. Do đó, để kịp thời có biện pháp xử trí, ngay khi nhận thấy nghi ngờ các dấu hiệu trước khi đột quỵ, người bệnh cần sớm đến bệnh viện để thăm khám và điều trị.

Phân biệt dấu hiệu hay biểu hiện trước khi đột quỵ với triệu chứng bệnh khác

Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ có thể bị nhầm lẫn hoặc chủ quan bỏ qua, người bệnh khó tự xác định chắc chắn chúng có phải là dấu hiệu đột quỵ hay không. Do đó, để phân biệt đúng các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ với các vấn đề sức khỏe khác để kịp thời chữa trị, tốt nhất người bệnh cần sớm đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán. Tại bệnh viện, thông qua quá trình thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán cụ thể về nguy cơ đột quỵ của người bệnh.

Người bệnh không nên chủ quan, trì hoãn đi khám khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ bất thường.

Phải làm gì khi có dấu hiệu cảnh báo đột quỵ?

Như đã đề cập, dấu hiệu trước khi đột quỵ thường dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường. Do đó, cách tốt nhất để dự phòng được nguy cơ đột quỵ là đến bệnh viện để thăm khám trong thời gian sớm nhất.

Người bệnh nên chọn thăm khám, điều trị, cấp cứu đột quỵ tại các bệnh viện uy tín có chuyên môn về lĩnh vực này. Chuyên khoa Thần kinh, Trung tâm Thần Kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín chuyên cấp cứu đột quỵ với đầy đủ phương pháp, kỹ thuật hiện đại từ dùng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch, can thiệp mạch lấy huyết khối với máy chụp mạch DSA hiện đại hay phẫu thuật loại bỏ khối máu tụ và bít tắc mạch máu vỡ bằng robot AI cùng nhiều trang thiết bị, máy móc thế hệ mới hiện đại bậc nhất.

Bệnh viện Tâm Anh cũng triển khai tầm soát đột quỵ với đa dạng gói khám từ cơ bản, nâng cao đến chuyên sâu phù hợp cho mọi đối tượng với sự hỗ trợ đắc lực của hệ thống máy móc hiện đại công nghệ cao như hệ thống chụp MRI 1,5 – 3 Tesla, máy chụp CT 768 lát cắt và máy chụp CT 1975 lát cắt đồng bộ chính hãng duy nhất ở Việt Nam, được đặt hàng đầu tiên tại Đông Nam Á từ tập đoàn công nghệ y tế hàng đầu thế giới GE HealthCare (Mỹ), máy siêu âm tổng quát Acuson Sequoia cao cấp,… giúp nâng cao hiệu quả tầm soát để kịp thời xử trí góp phần ngăn chặn tối đa nguy cơ đột quỵ.

Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến đột quỵ bao gồm:

• Tiền sử bị đột quỵ trong gia đình
• Bệnh lý tiềm ẩn nguy cơ khởi phát đột quỵ như thiếu máu cục bộ thoáng qua, tiểu đường, tim mạch, chứng khoa thở, đau nửa đầu, bệnh động mạch ngoại vi, tăng huyết áp……..
• Thừa cân hoặc béo phì
• Uống thuốc tránh thai dài hạn
• Sử dụng hormone bổ sung sau thời kỳ mãn kinh
• Lười vận động
• Lạm dụng bia, rượu, chất kích thích, thuốc lá….

Cách phòng ngừa bệnh đột quỵ

Để bảo vệ sức khỏe, mỗi người nên chủ động phòng tránh ngay cả khi chưa xuất hiện các dấu hiệu trước khi đột quỵ, bằng cách:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng, khoa học: Một chế độ dinh dưỡng khoa học ưu tiên tiêu thụ chất xơ, chất béo tốt, vitamin và khoáng chất, đồng thời hạn chế dầu mỡ, chất kích thích, đường, muối sẽ góp phần giúp nâng cao sức khỏe tổng thể và tăng cường hệ miễn dịch. Nhờ vậy, cơ thể đủ khả năng chống lại các tác nhân khởi phát bệnh lý, trong đó có đột quỵ.
• Rèn luyện thể chất điều độ: Thường xuyên tập thể dục mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như tăng cường trao đổi chất, cải thiện tuần hoàn máu, kiểm soát chỉ số huyết áp, giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch… từ đó góp phần hạn chế nguy cơ đột quỵ.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân, béo phì là nguyên nhân gây đột quỵ phổ biến. Vì vậy, để ngăn chặn nguy cơ đột quỵ mỗi người cần kiểm soát cân nặng ở mức phù hợp bằng cách tập thể dục, ăn uống cân đối, theo dõi cân nặng thường xuyên….
• Kiểm soát tốt bệnh nền: Người mắc bệnh lý như béo phì, tăng huyết áp, tim mạch, tiểu đường… cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị từ bác sĩ để hạn chế nguy cơ dẫn đến đột quỵ.
• Giữ tinh thần thoải mái: Căng thẳng, stress kéo dài có thể làm tăng nguy cơ khởi phát đột quỵ. Vì vậy,để phòng tránh đột quỵ mỗi người nên có biện pháp giảm căng thẳng chẳng hạn như xem phim, nghe nhạc, đọc sách, đi du lịch….
• Định kỳ kiểm tra sức khỏe và thực hiện tầm soát đột quỵ: Kiểm tra sức khỏe tổng quát và tầm soát đột quỵ định kỳ là cơ hội giúp phát hiện và điều trị sớm các yếu tố gây bệnh tiềm ẩn trong cơ thể, trong đó có đột quỵ. Thông qua quá trình tầm soát đột quỵ, bác sĩ sẽ đánh giá được các yếu tố nguy cơ và tư vấn biện pháp phòng tránh đột quỵ phù hợp cho từng cá nhân.